ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΤΟΜΟ SPODOPTERA FRUGIPERDA

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΤΟΜΟ SPODOPTERA FRUGIPERDA

Τον Σεπτέμβριο του 2023 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας ο επιβλαβής οργανισμός καραντίνας  Spodoptera frugiperda. Πρόκειται για ένα λεπιδόπτερο (δηλαδή μια πεταλούδα) που προτιμάει να προσβάλει κυρίως ετήσια ποώδη φυτά της οικογένειας των αγρωστωδών, όπως είναι το καλαμπόκι, σόργο, σιτηρά, ρύζι, γρασίδι, κλπ. Μπορεί όμως να προκαλέσει σημαντικές ζημιές και σε καλλιέργειες όπως το βαμβάκι, κολοκυνθοειδή, κράμβες, φιστίκια, μηδική, κρεμμύδι, φασόλια, τομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές. Συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 350 είδη φυτών που προσβάλλονται από το Spodoptrea frugiperda.

Σήμερα στη χώρα μας έχει εντοπιστεί η παρουσία του στις Περιφερειακές Ενότητες Λακωνίας, Ηρακλείου, Λασιθίου, Ανατολικής Αττικής, Εύβοιας και Λέσβου.

Το έντομο εντοπίστηκε σε φερομονικές παγίδες που έχουν τοποθετηθεί στο πλαίσιο του Ετήσιου Εθνικού Προγράμματος Επισκοπήσεων για επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας.

Το είδος Spodoptera frugiperda ανήκει στην οικογένεια Noctuidae των λεπιδοπτέρων και είναι εξαιρετικά πολυφάγο. Έχει καταγραφεί σε πάνω από 350 είδη φυτών ξενιστών που ανήκουν σε περισσότερες από 75 οικογένειες. Προτιμά κυρίως τα αγρωστώδη, σημαντικές ζημιές όμως προκαλεί και σε καλλιέργειες όπως βαμβάκι, κράμβες, κολοκυνθοειδή, φιστίκια, μηδική, κρεμμύδι, φασόλια, γλυκοπατάτα, τομάτες και άλλα σολανώδη (μελιτζάνες, πιπεριές, καπνός) και σε αρκετά καλλωπιστικά φυτά. Η ζημιά μπορεί να μειώσει σημαντικά την παραγωγή, ιδιαίτερα όταν το Spodoptera frugiperda απαντά σε μεγάλους πληθυσμούς.

Το έντομο S. frugiperda είναι ιθαγενές των τροπικών και υποτροπικών περιοχών της Αμερικής. Το 2016 διαπιστώθηκε η παρουσία του στην Αφρική, σε περιοχές της Νιγηρίας, και σήμερα βρίσκεται σε περισσότερες από 30 Αφρικανικές χώρες. Το 2018 διαπιστώθηκε η παρουσία του εντόμου στην Ινδία, το 2019 στην Αίγυπτο, το 2020 στο Ισραήλ, το 2022 στην Τουρκία, ενώ το 2023 διαπιστώθηκε στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι κλιματικές συνθήκες στη Μεσογείο θεωρούνται κατάλληλες για την εγκατάσταση του εντόμου που διαθέτει μεγάλο αριθμό κατάλληλων φυτών ξενιστών.

Έχει μεγάλο αριθμό γενεών ανά έτος. Τα ενήλικα έχουν την ικανότητα πτήσης μέχρι και 100 χιλιομέτρων την ημέρα, ενώ η μετακίνηση τους σε μεγάλες αποστάσεις μπορεί να γίνει μέσω αερίων μαζών.

Το έντομο ωοτοκεί τη νύχτα, εναποθέτοντας τα αυγά του σε ομάδες των 150-200 αυγών στα κατώτερα φύλλα των φυτών. Τα αυγά καλύπτονται από ένα προστατευτικό υλικό που παράγουν τα θηλυκά έντομα χρώματος κίτρινου έως ροζ.

Μετά από 2-3 ημέρες από τα αυγά εκκολάπτονται οι προνύμφες (κάμπιες), οι οποίες στην αρχή έχουν χρώμα πράσινο με μαύρο κεφάλι. Στα πρώτα τους ηλικιακά στάδια τρέφονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, προκαλώντας χαρακτηριστική ζημιά. Καθώς μεγαλώνουν γίνονται καφέ, εμφανίζουν καβαλιστική συμπεριφορά και καταναλώνουν ολόκληρα τμήματα των φύλλων. Οι προνύμφες των τελευταίων ηλιακών σταδίων είναι νυκτόβιες, προκαλούν γενική αποφύλλωση των φυτών και μπορούν να μεταναστεύσουν σε μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να αναζητήσουν νέες καλλιέργειες.

Μόλις η προνύμφη ολοκληρώσει την ανάπτυξή της πέφτει στο έδαφος και σε βάθος 2-8 εκατοστά σχηματίζει ένα νυμφικό κελί από χώμα και μετάξινα νήματα, εντός του οποίου μετατρέπεται σε νύμφη. Οι νύμφες έχουν λαμπερό καφέ χρωματισμό.

Το τελικό έντομο που θα προκύψει έχει δυο διαφορετικά φύλλα (αρσενικό, θηλυκό), έχει μήκος σώματος περίπου 1,6 εκατοστά και φτερά γκρίζου – καφέ χρωματισμού.

Κατά τους ζεστούς θερινούς μήνες ο βιολογικός κύκλος ολοκληρώνεται σε 30 ημέρες, ενώ σε ψυχρότερες εποχές διαρκεί από 60 έως 90 ημέρες. Δεν παρουσιάζει το φαινόμενο της διάπαυσης, επομένως δραστηριοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Λίγο πριν τα νέα έντομα ξεκινήσουν ωοτοκία πετούν και μπορούν να μετακινηθούν αρκετά χιλιόμετρα.

Επειδή αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς καραντίνας παγκοσμίως και επειδή οι συνθήκες στη χώρα μας είναι ευνοϊκές για την εγκατάστασή του και τη δημιουργία προβλημάτων στις καλλιέργειες, εφιστούμε την προσοχή σε όλους και ιδιαίτερα στους παραγωγούς για τακτικό έλεγχο των καλλιεργειών τους και ενημέρωση των γεωπόνων τους ή της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής για την πιθανή ύπαρξή του.

Το έντομο αποτελεί ενωσιακό επιβλαβή οργανισμό καραντίνας για την Ε.Ε. και συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο επιβλαβών οργανισμών προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω του σοβαρού δυνητικού οικονομικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντίκτυπου για το έδαφος της Ένωσης.

Για την πρόληψη της εισαγωγής, της εγκατάστασης και της διασποράς του Spodoptera frugiperda η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει ειδικά μέτρα, σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2023/1134.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την ισχύουσα φυτοϋγειονομική νομοθεσία αποτελεί υποχρέωση των παραγωγών να γνωστοποιούν αμέσως στην υπηρεσία οποιαδήποτε ύποπτη εμφάνιση επιβλαβών οργανισμών ή ασυνήθιστων συμπτωμάτων.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε το  ενημερωτικό φυλλάδιο καθώς και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπισή του.